Ukazania, Widzenia, Objawienia

Pojecie i Problem Ukazania i Widzenia w Teologii

Teologia, która musi być w słuźbie wiary i źycia Kościoła nie ma w dzisiejszych czasach, trzeba przyznać, ani trochę łatwego zadania. Wymaga się aby słuźyła praktykowaniu, ale to praktykowanie jest często bardzo złoźone. Z jednej strony są ci, którzy pod praktykowaniem rozumieją ustalone i chłodne zachowanie, nie cierpiące niczego nowego, a teologię popierającą nowe uwaźają za zbędną, nawet i niebezpieczną. Z drugiej strony pod pojęciem praktykowania mamy rzeczywiste doświadczenie religijne, czy byłoby ono zwizane z Objawieniami i nimi uwarunkowane, czy teź byłoby zwizane z rozmaitymi formami dzisiejszej odnowy charyzmatycznej. Tutaj z kolei istnieje niebezpieczeñstwo, źe teologia zostanie uznana za martwą i nieprzekonywującą i w imię tego odrzucona.

Jest spraw zasadnicz, aby teologia ani w jednym ani w drugim wypadku nie dała zrobić z siebie ofiary praktyki. Tam, gdzie nie istnieje doświadczenie religijne teologia musi je pobudzać; a tam gdzie istnieje, musi czuwać aby nie przyjęło niewłaściwego biegu, "źeby nic z tego, co jest zgodne z nowymi doświadczeniami historii zbawienia nie zatraciło się i nie zostało przytłumione, ale teź nic co jest moźe sprzeczne z Tajemnicą źycia chrześcijañskiego, potajemnie się nie narzuciło..."⁶ Wiadomo, źe w chwilach kryzysowych świata i Kościoła duch religijny mocno dźy do jak najbardziej przekonywujcego i namacalnego doświadczenia nieziemskiego, co miałoby być pociechą na dzisiaj i niezawodną obietnicą na przyszłość. Teologii przypada tu nie dająca się zastpić rola oddzielania ezoterycznego i chorego od zdrowego i dobrego, co jest zgodne z podstawami wiary i ustaloną drogą do zbawienia. Co właściwie teologia rozumie pod pojęciem ukazania i widzenia? W najszerszym znaczeniu są to "masowe przeźycia, w których w sposób naturalny naszym zmysłom staje się dostępna niewidzialna rzeczywistość, jak Bóg, aniołowie, nawet i święci, ale i przedmioty, a wszystko to zwizane z niebiañskim celem zbawienia ludzkiego. Tu są takźe przestrzennie dalekie, oraz dawne i przyszłe wydarzenia."⁷ Zdrowa tradycja chrześcijañska nigdy nie wątpiła w moźliwość tych zjawisk poniewaź wiedziała, źe postawiłaby tym pod znak zapytania swoje wyobraźenie o Bogu, który był niezaleźny nie tylko w momencie stwarzania świata, ale niezaleźność tą zachowuje stale wobec wszelkiego stworzenia.

Chociaź Objawienie Powszechne zamknięte jest z chwilą śmierci apostołów, Bóg, będący w partnerskich stosunkach ze światem i człowiekiem, zachował dla siebie niezaleźność działania w ludzkiej historii, wprawdzie w formie istotnych cech Nowego Testamentu, to jest jego wymiaru eschatologicznego. Mianowicie, i Bóg musi uszanować fakt, źe ostatnie, eschatologiczne czasy rozpoczęły się wraz z Jezusem Chrystusem, nacechowane są wydarzeniami Zbawienia, które rozpoczęło się wraz z nimi. W tym okresie, od Zmarwychwstania Chrystusa do Jego drugiego przybycia Bóg nie moźe rozszerzyć Objawienia w sensie jakiegoś nowego przymierza, jak to miało miejsce przed Chrystusem, w Starym Testamencie. Moźe On juź tylko wykonać ostateczną, przy koñcu czasów obiecaną interwencję, którą doprowadzi do pełni rozpoczęte juź zbawianie świata, ale przedtem moźe na pewno na rozmaite sposoby wpływać na urzeczywistnienie tego zbawienia. Jednym z tych sposobów jest Jego komunikowanie się przy pomocy obrazu i słowa. Kto by temu zaprzeczył, zaprzeczył by niezaleźności Boźej i cechom chrześcijañstwa, cechom wiary objawionej. "Dlatego istota wszystkich pochrystusowych ukazañ i objawieñ indywidualnych musi być taka, aby mogły włączyć się treścią do tej eschatologicznej rzeczywistości zbawienia."⁸

Kościół zawsze zachowywał ostroźność wobec tych zjawisk, trzymając się Nowotestamentowego napomnienia o "rozróźnianiu duchów" (Kor. 12, 10; I Jan 4, 1; I Piotr 5, 8). Juź w powyźszej definicji powiedziano, źe zjawiska te związane s w swej intencji ze zbawieniam ludzkim. Tu jest takźe zawrte i pierwsze kryterium ich wartościowania. Włączają się one do ustalonego toku zbawienia i przyśpieszają go, czy teź są moźe przeciwne i odwracają od niego? Stosunkowo łatwo moźna ustanowić, czy takie zjawiska odwracaj od poboźności wobec Jezusa Chrystusa, stawiajc Marię w centrum poboźności w sposób, w jaki konkuruje Jezusowi Chrystusowi, czy teź prowadzą wiernych ku szczeremu słuchaniu Słowa Boźego i religijnemu źyciu. Znany jest fakt, o którym nie ma potrzeby mówić, źe przed Soborem i w "Mariologii i w poboźnościach Maryjnych zdarzały się odchylenia."⁹

Z tym takźe związane jest kryterium odnoszące się do widzących i ich sposobu odbierania objawienia. Musimy mianowicie pamiętać, źe określone czasy sprzyjają takim zjawiskom, a s to na przykład czasy trwogi i kryzysu wiary. Dlatego obowiązkiem teologii jest troskliwe czuwanie nad tymi zjawiskami i obserwowanie, czy ukazania są "pustym oddŻwiękiem, gdzie człowiek słucha sam siebie, czy odpowiedzią w której człowiek słyszy Boga."¹⁰

Od objawieñ rzeczywistych naleźy takźe wyraŻnie oddzielić wszystkie rozpoznania intuicyjne czy uświadomienia intelektualne, do których moźna dojść poprzez modlitwę i medytację, a które mogą być i to jak głębokie i impresjonujące.

6 Sagi - Bunić, Vrijeme suodgovornosti 1, Zagreb, 1981, str. 1ł7.

7 I. Scheffczyk, w,/wym. dzieło, 19

1 K. Rahner,Visionen und Prophezeiungen, Questiones disputatae 4, Freiburg, 1958, 26

2 Por. R. Brajcić, Sto se danas zbiva oko Marije?, OV 5 (1976), 402-420, str. 405.

3 K. Rahner, w./wym. dzieło, str. 9.